PRU 13: Proses & Tatacara

Pilihan Raya Umum atau Pilihan Raya Kecil di Malaysia melibatkan enam peringkat:

1. Pengeluaran Writ

Apabila Parlimen atau Dewan Undangan Negeri dibubarkan, atau terdapat kekosongan di luar jangkaan, SPR akan mengeluarkan writ (surat kuasa untuk menjalankan pilihan raya) kepada Pegawai Pengurus. Pada masa yang sama notis pilihan raya akan diwartakan dan ditampal di tempat awam untuk semakan orang ramai. Notis tersebut akan mengandungi tarikh penamaan dan tarikh pengundian.

2. Penamaan Calon

Pada hari penamaan calon yang ditetapkan, di antara jam 9-10 pagi, Pegawai Pengurus akan menerima borang penamaan daripada calon, pencadang atau penyokong atau ketiga-tiga sekali. Selain daripada penyerahan tiga salinan borang penamaan, calon, pencadang atau penyokong perlu juga menyertakan deposit pilihan raya dan Borang 5 (Borang Akaun Berkanun) untuk calon bagi ahli Dewan Rakyat dan Borang 5A untuk calon bagi Ahli Dewan Undangan Negeri. Borang-borang ini perlu dimatikan setem di Pejabat Duti Setem.

Kertas-kertas penamaan yang diterima akan dipamerkan dari jam 10-11 pagi untuk diteliti dan dibuat bantahan oleh mereka yang layak iaitu calon dan pemilih yang terdaftar di kawasan berkenan. Apabila selesai urusan tersebut Pegawai Pengurus akan mengistiyarkan calon yang layak bertanding. Jika hanya seorang saja calon yang layak, Pegawai Pengurus akan mengumumkan calon tersebut menang tanpa bertanding.

3. Kempen Pilihan Raya

Selepas sahaja urusan penamaan calon selesai, calon atau wakilnya bolehlah memulakan urusan kempen yang terdiri daripada pemasangan poster, ceramah, pengedaran risalah dan kempen dari rumah ke rumah. Aktiviti kempen ini perlu dihentikan pada jam 12 tengah malam sebelum hari mengundi.

Untuk tujuan kempen, calon dikehendaki membayar deposit bahan kempen sebanyak RM5,000 bagi pilihan raya Parlimen dan RM3,000 bagi pilihan raya Dewan Undangan Negeri. Begitu juga bagi pemasangan poster, calon perlu membayar sejumlah wang kepada pihak berkuasa tempatan. Bagi membolehkan calon mengadakan ceramah terbuka mereka perlu mendapat kelulusan daripada pihak polis.

4. Pengundian

Pada hari mengundi yang telah ditetapkan, pemilih yang namanya ada di dalam daftar pemilih akan keluar mengundi di pusat mengundi yang telah ditetapkan. Pada amnya masa mengundi yang telah ditetapkan oleh SPR ialah antara jam 8 pagi-5 petang di seluruh negara. Namun demikian ada juga kawasan yang masa mengundinya dipendekkan atas alasan keselamatan dan kesukaran pengangkutan terutamanya di Sabah dan Sarawak.

Setiap pusat mengundi biasanya mempunyai lebih daripada satu tempat mengundi. Ianya diketuai oleh seorang Ketua Tempat Mengundi dan dibantu oleh dua hingga empat orang pembantu.

Bagi pengundi tidak hadir atau kalangan yang layak mengundi secara pos, mereka boleh mengundi lebih awal dari hari mengundi yang ditetapkan. Namun demikian semua kertas undi yang telah ditandakan perlu sampai ke Pejabat Pegawai Pengurus pada jam 5 petang hari mengundi tersebut.

5. Penjumlahan Rasmi Undi

Sebaik saja urusan pengundian selesai, Ketua Tempat Mengundi akan membuat pengiran kertas undi. Keputusan pengiraan undi ini akan dimasukkan ke dalam Borang 14 ((Penyata pengundian Selepas Pengiraan Undi). Semua Borang 14 ini akan dibawa kepada Pegawai Pengurus untuk dibuat Penjumlahan Rasmi Undi. Pegawai Pengurus setelah menyemak Borang 14 ini dan jika didapati betul beliau akan mengumumkan kepada orang ramai satu persatu dan jika terdapat keraguan beliau akan menyemak semula dengan Borang 13 (Penyata Kertas Undi).

Apabila semua keputusan Borang 14 dan Borang 15 (Penyata Pengundian Selepas Pengiraan Kertas Undi Pos) diterima dan diumumkan, beliau akan menjumlahkan keseluruhan keputusan untuk menentukan pemenangnya.

6. Pengumuman Keputusan Pilihan Raya

Setelah selesai menjumlahkan Borang 14 dan 15, Pegawai Pengurus bagi sesuatu bahagian pilihan raya itu akan mengisytiharkan calon yang mendapat undi majoriti dan mengesahkannya sebagai wakil yang terpilih bagi bahagian pilihan raya yang berkenaan. Keputusannya tidak boleh dipertikaikan. Mana-mana pihak yang tidak berpuas hati dengan keputusan pilihan raya boleh mengemukakan di Mahkamah Pilihan Raya melalui petisyen pilihan raya.

Sumber: pilihanraya.info